Door- en zij-instroom als antwoord op het schaap met vijf poten

Randstad Techniek weet wat er op de technische arbeidsmarkt leeft. Goed gekwalificeerde technici zijn schaars. De economische druk dwingt bedrijven tot korte termijn denken, waar een lange termijnvisie nodig is. Randstad Techniek ondersteunt hen met oplossingen en opleidingsprogramma’s. Martijn Geerdink: ‘Bedrijven vragen om een schaap met vijf poten, maar nu hebben ze nog maar tweeënhalf. Wij denken mee of functies anders ingericht kunnen worden of dat we mensen zo kunnen ‘maken’ dat ze in het profiel passen.’

Martijn Geerdink kent ‘zijn’ markt en signaleert een toenemende scheefgroei: ‘De vraag van bedrijven naar technici groeit, het aanbod neemt af. Ook de gevraagde competenties matchen niet meer met wat er op de markt beschikbaar is. Neem daarbij dat – met name – de toeleverende productiebedrijven steeds sneller moeten inspelen op pieken en dalen in de productie en je hebt een enorme uitdaging.’ Hoe gaat Randstad Techniek hiermee om en waar liggen de kansen voor bedrijven om toch aan geschikte medewerkers te komen?

Van korte naar lange termijn denken

Geerdink: ‘Strategische personeelsplanning is erg belangrijk. Slechts enkele bedrijven zijn daarmee bezig. De pensioenleeftijd is met twee jaar opgeschoven, dus je ziet de urgentie bij bedrijven weer afnemen. Ze hebben uitstel gekregen, maar straks slaat het dubbel zo hard toe. Als bedrijf moet je kijken: welke mensen heb ik nu en over vijf jaar nodig? Hoe ga ik mensen binden? En hoe ga ik mensen, die ik nu eigenlijk niet maar dadelijk wel nodig heb, opleiden zodat ze in mijn vaste kern komen?’ In de meeste branches lijkt de waan van de dag te regeren. ‘Bij veel bedrijven speelt de conjunctuur een grote rol. Kosten staan onder druk en het aantal medewerkers wordt strakker gepland. Bedrijven vinden het lastig ver vooruit te kijken. Men laat medewerkers liever tijdelijk bijspringen op andere plekken in de organisatie dan dat ze, met het oog op de toekomst, verder opgeleid worden.’

Randstad Techniek

Randstad Techniek is onderdeel van Nederlands grootste HR-dienstverlener Randstad en telt 25 vestigingen. Dagelijks helpt Randstad Techniek starters en ervaren vakmensen aan een technische baan in de procestechniek, metaalbouw, machinebouw, installatietechniek, bouw, telecom of engineering. Met proactieve personeelsoplossingen creëert Randstad Techniek nieuwe mogelijkheden voor mensen en bedrijven in de technische sector.

Gewenste competenties moeilijk te vinden

Naast de korte termijn focus, ziet Geerdink dat bedrijven om steeds meer competenties vragen. Dit wordt mede veroorzaakt door een te lage doorstroom in bedrijven. ‘Ervaren medewerkers willen hun kennis overbrengen op jongere collega’s, maar er staat geen opvolging klaar. Bedrijven moeten op tijd beginnen opvolgers de praktische finesses bij te brengen. Je ziet nu dat Jan met pensioen gaat en bedrijven een nieuwe Jan willen. Hij had echter zoveel ervaring, dat je die nieuwe Jan niet zomaar vindt.’ Ook functiedifferentiatie scherpt de verlanglijstjes van bedrijven aan. Geerdink: ‘Bedrijven brengen bijvoorbeeld het aantal productiemedewerkers terug, maar de overgebleven medewerkers moeten wel in staat zijn storingen op te lossen. Bedrijven beseffen vaak niet dat het vinden van een medewerker met dergelijke competenties heel erg lastig is. Het is niet onmogelijk, maar je komt snel uit op maatwerkoplossingen waarbij extra scholing komt kijken.’

Maakbare technici

Om medewerkers met de gewenste kwalificaties te vinden, is een andere denkwijze vereist. Geerdink licht toe: ‘Vroeger keek je naar het cv. Nu kijk je: wat kan men, wat ontbreekt er en wat kan ontwikkeld worden? Zoeken bedrijven medewerkers die we niet kunnen leveren, dan zijn we daar duidelijk in. Wij kijken kritisch naar de vacature: kan deze ook anders ingevuld worden? We kunnen alternatieven bieden, zoals buitenlandse technici of zij-instroom met behulp van opleidingstrajecten. Bedrijven moeten daar nog aan wennen, maar gaan er steeds vaker voor.’ Het opleiden heeft binnen Randstad Techniek de laatste jaren een enorme vlucht genomen. Randstad Techniek heeft haar opleidingsactiviteiten gebundeld in de Randstad Vakschool. Inmiddels worden honderden bbl’ers opgeleid. Voor bedrijven die moeite hebben zich vast te leggen aan langere trajecten en mensen willen die snel inzetbaar zijn, zijn een tweetal kortere opleidingen ontwikkeld: TOM en PIM.

Technisch Operator Modulair (TOM)

In 2011 heeft Randstad Techniek in samenwerking met ROVC de dertienweekse training Technisch Operator Modulair (TOM) opgezet. Geerdink: ‘TOM Basis is een ideale manier om flexwerkers en zij-instromers te interesseren voor een loopbaan in de (proces)techniek. Productiemedewerkers krijgen inzicht in het productieproces en leren smeren, inspecteren en schoonmaken. Ze raken meer betrokken bij ‘hun’ machines en leren of ze een storing zelf kunnen oplossen of de Technische Dienst moeten inschakelen. Bedrijven zijn enthousiast, hun productiekrachten worden ‘productiekracht plus’ en ze zien uitval en storingen afnemen. ‘ De opgedane ervaringen worden gebruikt om de training en werving verder bij te schaven. ‘Het traject heeft een behoorlijke impact op de deelnemers. Ze moeten er veel energie in steken. Het is dus heel belangrijk goed in te schatten of deelnemers het vol kunnen houden naast het werk en of het denkniveau voldoende is. Potentiële deelnemers worden gescreend op competenties, werk- en denkniveau, thuissituatie en houding. Het blijkt soms best lastig goede mensen te vinden. ‘ De opleiding vervult een belangrijke behoefte van bedrijven. Geerdink: ‘Bedrijven stonden te popelen. Door hun enthousiasme vergaten ze soms dat TOM hun productiemedewerkers een stap verder brengt, maar dat dit slechts een eerste stap is. In de vervolgtraining TOM Verdieping kiezen medewerkers uit drie doorstroommodules: Werktuigbouwkunde, Industriële Automatisering en Elektrotechniek, maar ook dit vervolg leidt op tot maximaal WEB-2 niveau.’ Instromers in het TOM-traject zijn zeer divers. Zo zijn er schoolverlaters, doorstromers vanuit het vmbo, maar ook zij-instromers uit andere beroepsgroepen. ‘Deze laatste groep is vaak veel gemotiveerder dan de doorstromer uit het vmbo. Ze zijn soms zo gemotiveerd dat werkgevers investeren in versnelde opleidingstrajecten. Dit kost uiteraard meer, maar levert ook heel veel op.’

Potentiëlen Instroom Metaal (PIM)

In navolging van de enthousiaste ontvangst van TOM, start Randstad Techniek binnenkort met een nieuw traject: Potentiële Instroom Metaal (PIM). Geerdink: ‘Ook binnen de Metaal droogt de instroom van mensen met WEB-1 en -2 niveau op, zeker in de noordelijke regio’s en de Achterhoek zijn geen of weinig opleidingen beschikbaar. Mensen moeten enthousiast gemaakt worden voor techniek. Of ze nu 16 of 50 zijn: PIM biedt hen een uitgebreide snuffelstage. Ze ervaren wat draaien, frezen, lassen, boren en tappen is en hoe ze tekeningen moeten lezen. Laat ze zelf maar ontdekken of ze meer van het fijne mechanische of meer van het ruwere werk zijn. Dan kunnen ze een bewuste richting kiezen waarin ze zich verder willen ontwikkelen. We creëren hiermee snel en relatief goedkoop een grotere visvijver van technische talenten.’ Bedrijven kunnen niet wachten tot PIM opgestart is. Geerdink benadrukt dat Randstads beweegredenen niet enkel omzetgedreven zijn: ‘We zien trajecten als TOM en PIM als een extra middel om de branche te ondersteunen. We zijn marktleider in Nederland en nemen daarom graag een voortrekkersrol door de samenwerking met verschillende partijen te zoeken. We zitten met de Metaalunie, VAPRO en VNO-NCW aan tafel om te kijken hoe we de branche kunnen helpen. We willen niet simpelweg mensen aan het werk zetten. We zien problemen ontstaan. Daar kunnen we onze ogen voor sluiten, maar van trajecten als TOM en PIM zeggen we juist: dat moeten we nu doen, over twee jaar zijn we met z’n allen te laat.’