NEN 3140-aanwijsbeleid
Benoemingen in de NEN 3140: wie mag wat?
Volgens de NEN 3140 mogen Voldoende Onderrichte Personen, Vakbekwame Personen, Installatieverantwoordelijken en Werkverantwoordelijken aan elektrotechnische installaties werken. Want alleen bij voldoende instructie kan er veilig gewerkt worden aan deze installaties. Maar wie komen voor deze 'benoemingen' in aanmerking? Hoe krijgen deze personen hun nieuwe status en hoe maken ze die status waar? Wij leggen het je graag uit!
Wat is een aanwijsbeleid en waarom is het belangrijk?
Een aanwijsbeleid is een onderdeel van de veiligheidsrichtlijnen binnen de NEN 3140-norm. Het zorgt ervoor dat alleen bevoegde en goed getrainde medewerkers specifieke elektrotechnische werkzaamheden uitvoeren. Dit voorkomt ongevallen en draagt bij aan een veilige werkomgeving. Het aanwijsbeleid zorgt ervoor dat jouw medewerkers weten welke verantwoordelijkheden ze dragen en welke handelingen ze wel of niet mogen uitvoeren. Dit voorkomt verwarring en ongelukken, en is bovendien verplicht om aan de Arbowet te voldoen.
Welke benoemingen zijn er en welke verantwoordelijkheden vallen hieronder?
De vraag 'wie mag wat doen aan een installatie?' leidt vanzelf tot een taakverdeling. De werkgever bepaalt uiteindelijk zelf het 'aanwijzingsbeleid'. Hierin legt de werkgever vast bij welke functies welke taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden horen. Op deze manier is er per persoon duidelijk wat iemand wel of niet mag doen.
Doorgaans kan een volgende verdeling worden aangehouden per functie en/of werkzaamheden:
Is bedoeld voor mensen die niet specifiek zijn opgeleid in elektrotechniek, maar toch werkzaamheden uitvoeren waarbij zij met elektrische installaties in aanraking kunnen komen.
Voorbeelden functies: operators, onderhoudsmonteurs, installatiemonteurs en iedereen die eenvoudige werkzaamheden uitvoert aan elektrotechnische installaties
Werkzaamheden waaronder: Zekeringen verwisselen, mes patronen trekken, lampen en armaturen, vervangen, thermische pakketen resetten, motoren af- en aankoppelen, stopcontacten en schakelaars vervangen, verlengsnoeren maken en het plaatsen van airco's en warmtepompen
- Vakbekwaam Persoon (VP)
Is geschikt voor personen met een elektrotechnische achtergrond en een goede kennis van elektrische installaties. De VP is verantwoordelijk voor meer complexe en risicovolle werkzaamheden aan elektrische installaties dan de VOP.
Voorbeelden functies: storingsmonteurs, servicemonteurs die regelmatig werkzaamheden aan installaties uitvoeren, medewerker technische dienst
Werkzaamheden waaronder: Meten, af- en inschakelen, controleren, werken in/aan schakelkasten, onderdelen repareren en vervangen
De IV’er is eindverantwoordelijk voor de installatie als geheel, inclusief het beheer, onderhoud en veiligheid van de installatie. De WV’er heeft de specifieke verantwoordelijkheid voor de veiligheid van werkzaamheden die aan of in de buurt van elektrische installaties worden uitgevoerd. Deze verschillende rollen kunnen ook door één persoon worden ingevuld.
Voorbeelden functies: hoofd Technische Dienst, management/afdelingsleiders, directeur. Is eindverantwoordelijk voor het aantoonbaar veilig werken
Werkzaamheden waaronder: uitbreidingen en aanpassingen uitvoeren aan elektrische installaties volgens normen en voorschriften, installaties beheren in een leidinggevende functie, medewerkers beoordelen en benoemen
Let op: Wil je als installatie- of werkverantwoordelijke ook meer weten over de installatievoorschriften rondom elektrische installaties? Volg dan de cursus NEN 1010.
Hoe stel je een aanwijsbeleid op?
- Inventariseer elektrotechnische werkzaamheden
Breng in kaart (per functie) welke elektrotechnische werkzaamheden er in jouw organisatie zijn en welke risico’s deze met zich meebrengen. Denk hierbij aan onderhoud, storingen, inspecties, enz. - Bepaal de benodigde aanwijsrollen
Identificeer welke rollen nodig zijn binnen jouw bedrijf. Gebruik hiervoor bovenstaand overzicht van de rollen als uitgangspunt.- Voldoende Onderricht Persoon (VOP)
- Vakbekwaam Persoon (VP)
- Installatie- of werkverantwoordelijke (IVWV)
- Leg functies en hun aanwijsrollen vast
Geef per functie aan welke aanwijsrol deze functie heeft en leg daarbij ook vast welke medewerkers onder deze rol/functie vallen. Let er wel op dat medewerkers pas na een genoten opleiding officieel aangewezen kunnen worden (zie stap 4). Zorg ervoor dat er officieel wordt vastgelegd staat welke taken ze mogen doen en welke verantwoordelijkheid ze dragen. Dit document moet ook ondertekent worden door de desbetreffende medewerkers.
Zonder formele benoemingen kan je immers niet aantonen dat jouw bedrijf de NEN 3140 naar behoren volgt. Wanneer personen geen formele, schriftelijke benoeming hebben worden zij beschouwd als Leek en mogen zij volgens de NEN 3140 geen handelingen verrichten aan elektrotechnische installaties. Het maakt hierbij niet uit welke andere opleidingen de persoon heeft gevolgd of wat zijn functie is. Zolang er geen formele benoeming is, wordt niet voldaan aan de eisen van de NEN 3140. - Zorg voor de juiste opleidingen
Medewerkers moeten beschikken over de juiste training en certificeringen voor hun rol. ROVC biedt (herinstructie) cursussen aan voor VOP, VP en IVWV, zodat je personeel voldoet aan de NEN 3140-norm. Naast reguliere cursussen bieden wij ook Stipel-gecertificeerde cursussen aan voor VP en IVWV. - Regelmatige herziening
Evalueer het aanwijsbeleid jaarlijks en pas het aan bij veranderingen in taken of personeelsbestand. Zorg voor bijscholing en heraanwijzing waar nodig.
Hulp nodig?
Heb je hulp nodig met het opstellen van je aanwijsbeleid of wil je dat we even meekijken met je huidige aanwijsbeleid? Dat kan! Wij kunnen je helpen bij het vaststellen welke bevoegdheden binnen jouw organisatie nodig zijn en ondersteunen bij het opstellen van een passend aanwijsbeleid. Neem contact met ons op, wij helpen je graag!
Meer over NEN 3140
NEN 3140 toegelicht
Wil je meer weten over NEN 3140, de veelgestelde vragen en welke verschillende NEN 3140 - cursussen je kunt volgen?
Lees hier meer
Verschil tussen VOP en VP
Wanneer volg je een cursus NEN-3140 VOP en wanneer volg je de VP-variant?
Lees hier meer
NEN 3140 implementatie
Hoe implementeer je NEN 3140 in jouw organisatie?
Bekijk de stappen en download de whitepaper
Bel mij
Ik adviseer je graag over NEN 3140 binnen jouw organisatie. Bel of mail mij voor een persoonlijk advies!
Joey Rijnders
Veelgestelde vragen
Ja en nee. De NEN 3140 wordt niet genoemd als norm waar je je aan moet houden in de arbowet.
De arbowet geeft wel aan dat de werkgever zorgt voor de veiligheid en gezondheid van zijn werknemers en je je moet houden aan de stand van de wetenschap. De inspectie SZW hanteert hiervoor de geldende normen, dus ook de NEN 3140.
Er is geen vaste termijn voor de geldigheid van je NEN 3140-certificering. De NEN 3140 stelt wel dat benoemde personen hun kennis ‘periodiek’ moeten opfrissen om blijvend veilig te kunnen werken. Voor Stipel-certificering geldt echter een uitzondering: deze certificaten hebben een vaste geldigheidsduur van 3 jaar.
Ben je niet Stipel gecertificeerd, dan raden we je over het algemeen aan om een termijn van drie jaar te hanteren. Dan weet je zeker dat je goed op de hoogte bent van de eisen die in de norm gesteld worden en kun je deze beter naleven. De exacte opfristermijn wordt door verschillende factoren bepaald, waaronder ervaring, de werkomgeving en risico’s van de werkzaamheden.
TIP: Wil je weten welke herhalingstermijn (niet Stipel-gecertificeerd) voor jou precies van toepassing is? Bereken deze dan hier.
Let op! Voor NEN 3140 Keuren elektrisch handgereedschap geldt een herhalingsadvies van 5 jaar, vanwege een lager risico.Nee, dat is niet verantwoord. Het is belangrijk om kennis van elektrotechniek en kennis van veilig werken niet door elkaar te halen. Jouw werkgever kan je aanwijzen als vakbekwaam persoon als je én voldoende kennis van elektrotechniek hebt op minimaal mbo niveau 2 (bijvoorbeeld door Elektrisch schakelen) én daarna de cursus over veilig werken (NEN 3140 Vakbekwaam persoon) hebt gevolgd. Ook is het belangrijk om voldoende werkervaring te hebben volgens de NEN 3140 norm en dat je geschikt bent voor de taken die in de aanwijzing genoemd staan.
Zonder aanwijsbeleid is niet duidelijk wie welke taken mag uitvoeren, wat kan leiden tot onveilige situaties en ongelukken. Daarnaast voldoe je niet aan de wettelijke verplichtingen (zoals de Arbowet).
De leidinggevende of een persoon die verantwoordelijk is voor de elektrische installaties, zoals een installatieverantwoordelijke, mag medewerkers aanwijzen.
Medewerkers moeten minimaal één keer per jaar worden herbevestigd, of eerder als hun taken of verantwoordelijkheden veranderen.
Je kunt dit template als voorbeeld gebruiken voor jouw eigen NEN 3140 aanwijsbrief.